واژه آمایش از مصدر آماییدن در لغت به معنای مهیا کردن ، آراستن ، زیبا کردن و در علوم محیط زیست واژه یی شناخته شده در مورد سامان دادن انواع توسعه و معادل فارسی Land use planning یا برنامه ریزی کاربری زمین است .
در ایران آمایش اولین بار توسط شرکت فرانسوی سیتران در سال 1355 انجام شد . وضع موجود کاربری ها تعیین شد و خط مش هایی برای توسعه ایران را مشخص کردند . درآن سال ها در آسیا ایران اولین کشوری بود که برنامه ریزی منطقه یی را شروع کرده بود . بعد از انقلاب ,سال 1362 چند کارشناس باقی مانده در سازمان برنامه و بوجه دوباره نقشه ها را بهنگام و اسلامی کردند ( مثلا طرح گردشگری جزیره کیش (ساخت کازینو) برای جذب ساکنان ثروتمند کشور های عربی حذف شد).
هدف اولیه آمایش این بود که ارزیابی توان اکولوژیک سر زمین ( روی هم گذاری نقشه های شیب ، جهت، ارتفاع و پوشش گیاهی و...) و با در آمیختن با ویژگی های اقتصادی – اجتماعی مردم هر منطقه نوعی ارزیابی محیط زیستی بسازدتا بتواند بعنوان سیستم تصمیم گیری در برنامه ریزی های توسعه کشور وارد شود وسیاستمداران را به طورعلمی ومستدل متقاعد کند که لزوما هر توسعه یی ( سد و جاده ....)، در هر جا ممکن و مفید نیست بلکه می تواند آثار زیانباری در پی داشته باشد . بدین منظور از سال 1363 دانشکده های محیط زیست کشور با صرف بودجه بسیار تا امروز بیش از دو هزار فارغ التحصیل کارشناس آمایش تربیت کرده اندو ازبرنامه سوم توسعه کشور بحث آمایش و ارزیابی اثرات توسعه به صورت ماده 105 واردبرنامه شد و قرار بود تا انتهای سال 1382 و بعد 1386 در کلیه استان ها آمایش به اتمام برسد .
ولی تا امروز اجرای آمایش کل گشور کامل نشده واخبارنگران کننده یی مبنی براینکه بعضی از شرکت های مشاوره که صلاحیت علمی و تخصصی شان زیر سوال است ، انجام آمایش را بعد از 30 سال با صرف بودجه بسیار در بعضی از استان ها تازه شروع کرده اند ، به گوش می رسد .
این در حالی است که در پی تاخیرهای به وجود آمده ، امروز در دنیا و محیط های آکادمیک بحث بر سر این است که روش آمایش در مکان یابی کاربریها دیگر منسوخ شده و سنجش های جدید مبتنی بر روش های ارزیابی آمایش را رد می کنند. ارزیابی هایی مانند SEA تاکید دارند سیاست ها و نگاه های کلان هر کشور باید تحت کنترل محیط زیستی قرار گیرند در حالی که آمایش تنها نوعی برنامه ریزی است .شاید چهل سال پیش در دنیا آمایش مهم ولی امروزه باگسترش چشمگیری علم محیط زیست بود منطقی نیست هنوزدر محیط های آکادمیک مشغول این حجم از بحث در مورد چگونگی انجام آمایش باشیم.
در طبقه بندی شش گانه IUCN برای مناطق حفاظت شده طبیعی جهان ، طبقه یک آن ذخیره گاه های طبیعت محدود شده( (Strict Nature Reservesاکوسیستم هایی با گونه استثنایی وسیمای طبیعی منحصر به فرد و بکر هستند که بازدید از آنها برای عموم مجاز نیست واین طبقه شامل مناطقی است که تنها برای استفاده علمی پژوهشگران حفاظت می شوند .
به یاید دارم هنریک مجنونیان بزرگ در کلاسش می گفت : " با وجودی که چنین مناطقی در طبیعت ایران هنوز وجود دارند تا وقتی که در کشور 10 اکولوژیست و کارشناس درجه یک محیط زیست وجود ندارد ، نمی توان چنین مناطقی را معرفی کرد و توجیه حفاظت ندارد!" با تجربه سی ساله امروز،،شاید بهتر باشد دانشکده های محیط زیست به جای تمرکز بر تربیت خیل کارشناس آمایشگری و ارزیاب محیط زیست که به دلایل مختلف ناکار آمداند و به ناگزیر در شرکت های مشاور توجیه گر هر گونه طرح توسعه خواهند شد در پی تربیت چند اکولوژیست برای ایران باشند.
در ایران آمایش اولین بار توسط شرکت فرانسوی سیتران در سال 1355 انجام شد . وضع موجود کاربری ها تعیین شد و خط مش هایی برای توسعه ایران را مشخص کردند . درآن سال ها در آسیا ایران اولین کشوری بود که برنامه ریزی منطقه یی را شروع کرده بود . بعد از انقلاب ,سال 1362 چند کارشناس باقی مانده در سازمان برنامه و بوجه دوباره نقشه ها را بهنگام و اسلامی کردند ( مثلا طرح گردشگری جزیره کیش (ساخت کازینو) برای جذب ساکنان ثروتمند کشور های عربی حذف شد).
هدف اولیه آمایش این بود که ارزیابی توان اکولوژیک سر زمین ( روی هم گذاری نقشه های شیب ، جهت، ارتفاع و پوشش گیاهی و...) و با در آمیختن با ویژگی های اقتصادی – اجتماعی مردم هر منطقه نوعی ارزیابی محیط زیستی بسازدتا بتواند بعنوان سیستم تصمیم گیری در برنامه ریزی های توسعه کشور وارد شود وسیاستمداران را به طورعلمی ومستدل متقاعد کند که لزوما هر توسعه یی ( سد و جاده ....)، در هر جا ممکن و مفید نیست بلکه می تواند آثار زیانباری در پی داشته باشد . بدین منظور از سال 1363 دانشکده های محیط زیست کشور با صرف بودجه بسیار تا امروز بیش از دو هزار فارغ التحصیل کارشناس آمایش تربیت کرده اندو ازبرنامه سوم توسعه کشور بحث آمایش و ارزیابی اثرات توسعه به صورت ماده 105 واردبرنامه شد و قرار بود تا انتهای سال 1382 و بعد 1386 در کلیه استان ها آمایش به اتمام برسد .
ولی تا امروز اجرای آمایش کل گشور کامل نشده واخبارنگران کننده یی مبنی براینکه بعضی از شرکت های مشاوره که صلاحیت علمی و تخصصی شان زیر سوال است ، انجام آمایش را بعد از 30 سال با صرف بودجه بسیار در بعضی از استان ها تازه شروع کرده اند ، به گوش می رسد .
این در حالی است که در پی تاخیرهای به وجود آمده ، امروز در دنیا و محیط های آکادمیک بحث بر سر این است که روش آمایش در مکان یابی کاربریها دیگر منسوخ شده و سنجش های جدید مبتنی بر روش های ارزیابی آمایش را رد می کنند. ارزیابی هایی مانند SEA تاکید دارند سیاست ها و نگاه های کلان هر کشور باید تحت کنترل محیط زیستی قرار گیرند در حالی که آمایش تنها نوعی برنامه ریزی است .شاید چهل سال پیش در دنیا آمایش مهم ولی امروزه باگسترش چشمگیری علم محیط زیست بود منطقی نیست هنوزدر محیط های آکادمیک مشغول این حجم از بحث در مورد چگونگی انجام آمایش باشیم.
در طبقه بندی شش گانه IUCN برای مناطق حفاظت شده طبیعی جهان ، طبقه یک آن ذخیره گاه های طبیعت محدود شده( (Strict Nature Reservesاکوسیستم هایی با گونه استثنایی وسیمای طبیعی منحصر به فرد و بکر هستند که بازدید از آنها برای عموم مجاز نیست واین طبقه شامل مناطقی است که تنها برای استفاده علمی پژوهشگران حفاظت می شوند .
به یاید دارم هنریک مجنونیان بزرگ در کلاسش می گفت : " با وجودی که چنین مناطقی در طبیعت ایران هنوز وجود دارند تا وقتی که در کشور 10 اکولوژیست و کارشناس درجه یک محیط زیست وجود ندارد ، نمی توان چنین مناطقی را معرفی کرد و توجیه حفاظت ندارد!" با تجربه سی ساله امروز،،شاید بهتر باشد دانشکده های محیط زیست به جای تمرکز بر تربیت خیل کارشناس آمایشگری و ارزیاب محیط زیست که به دلایل مختلف ناکار آمداند و به ناگزیر در شرکت های مشاور توجیه گر هر گونه طرح توسعه خواهند شد در پی تربیت چند اکولوژیست برای ایران باشند.
No comments:
Post a Comment